Proliz nedir ?

Termo kimyasal proseslerden bir tanesi de prolizdir. Bitkiler havasız sıcak ortamlara maruz kaldığında proliz meydana gelir. Petrol, kömür, doğalgaz, odunkömürü gibi enerji kaynaklarının oluşumu aslında bir tür prolizdir.

Proliz, yunanca ısı anlamına gelen "pyro" ve parçalanmak anlamına gelen "lyse" kelimelerinden oluşan; yüksek sıcaklıkta ve oksijensiz ortamda organik maddelerin termal kırılmaya uğradığı termo kimyasal sürecin adıdır. Süreç sonunda organik maddelerin içerisindeki sabit karbon ve

 ayrılır. Uçucunun daha sonra yoğunlaştırılmasıyla sıvı ve gaz formda iki farklı yakıt elde edilir. Proliz uçucu kabaca, büyük moleküllerin daha küçük gaz, sıvı ve katı moleküllere dönüşmesidir.

Proliz işlemi ve türleri

Proliz işlemi sırasında prolize maruz kalan biyokütlenin kimyasal bağları oksijensiz ortamda ve yüksek sıcaklıkta termal olarak bozunur. Büyük hidrokarbon molekülleri daha basit moleküllere parçalanır veya düzenlenir. Genel olarak sıcaklık 400-600 'C, basınç da atmosfer basıncıdır.

 Proliz ile katı, sıvı ve gaz ürünler elde edilir. Ürünlerin cinsi ve miktarı, biyokütlenin çeşidi, ısıtma hızı ve son sıcaklık gibi faktörlere bağlıdır. Proliz; proses sırasında uygulanan zaman ve sıcaklık parametrelerine göre yavaş, ılımlı, orta, hızlı ve flash olmak üzere beş temel gruba ayrılır.

Proliz ürünlerinin kullanım alanları ve ekonomiye katkıları;

En tanınmış proliz prosesi, yavaş proliz ile odun kömürü (biochar) üretimidir. Degazifikasyon olarak da bilinir ve katı ürün, hedef üründür. Genel olarak, istiflenmiş odun yığınlarının üzeri toprakla kapatılır ve sınırlı hava ortamında yakma ile odun parçalarının karbonlaşması sağlanır. Odun

kömürü üretimi sırasında ortaya çıkan gazlar atmosfere verilir. Ancak yoğuşturularak toplanacak olursa odundan daha düşük ortalama moleküler ağırlığa sahip organik kimyasallar ile suyun karışımından oluşan bir sıvı ürün elde edilir. Bir de yoğuşmayan gaz ürünler oluşur, CO2, CH4, CO,

H2, N2 gibi gazları içerir.

Örnek olarak odun atıkları, Shredder den 3-5 mm olarak kıyılır. Sonra, proliz sistemi 400 'C ye kadar ısıtılınca sisteme atık beslemesi yapılır. Sistem de kalış süresi 15-30 dakika olursa, %30 katı (biochar), %30 sıvı (bio oil), %30 yoğunlaşmayan gaz oluşur. Sistem de kalış süresi 10-20

 dakika olursa %15 katı, %70 sıvı, %15 gaz oluşur. Netice; demir, cam hariç bütün atıklar proliz vasıtası ile ayrıştırılarak ısıya ve zaman bağlı olarak katı, sıvı ve değişik gaz fazlarında ayrıştırılarak geri kazanımı sağlanır. Prolizimizin Ar-ge si bu çerçevede şekillenecektir.

Özellikle meşe ağaçlarından mangal kömürü üretimi oldukça yaygındır ve Türkiye'de daha çok klasik yöntemlerle üretilmektedir. Bunun için düzgün şekilde istiflenen odunlarla torluklar kurulur ve odunlar üzeri toprakla kaplanarak kısmi yakma ile karbonlaştırılır. Proliz den çıkan yağ; camsanayi, lastik sanayi ve çimento sanayinde yakıt olarak kullanılır. Ayrıca, ağır yağlarla (heavy fuel) çalışan motor ve jeneratörle elektrik enerjisine dönüştürülür. Yoğunlaşmayan ( CH4, H2, CO, CO2 ) gazları proliz sisteminde ısıtma yakıtı olarak kullanırız. Ayrıca, fazlasından elektrik üretilir.

Proliz ürünün (biochar) tarıma ve hayvancılığa katkıları

TARIM: Biochar, gübre ile beraber bitkilere verilirse biocharın su tutma özelliği burada ortaya çıkar.

Dolayısı ile her gün sulanan bitkileri, biochar ile yapılan gübreleme sebebiyle haftada bir gün

sulamak yeterli olacaktır. Bitkiler azar azar su aldığından daha sıhhatli gelişecektir ve %25 verim

artışı olacaktır.

HAYVANCILIK: Meşe ve gürgen odunundan üretilen biochar hayvan yemlerine ve silaja katıldığı

taktirde hayvanın midesindeki gazları emer ve hayvan rahatlar. Et ve süt verimi %25-30 oranında

artar. Kedi ve köpek mamalarına konulduğu zaman dışkıların kokusunu giderir. Ev hayvanları için

mutlaka kullanılacak bir üründür.

Pyrolysis-Process soğutma (2).gif

PHOTO-2025-04-11-11-23-17 (1).jpg